HOA ĐÁ
Hiện nay, nước ta có khoảng 7,2 triệu Người khuyết tật , tương đương với 7,8% dân số, trong đó 60% người khuyết tật đang ở độ tuổi lao động.
Để hỗ trợ họ tự tin vượt lên số phận, ổn định đời sống, việc thiết kế công trình Trung tâm Nghị lực sống phục vụ cho cộng đồng Người Khuyết tật là hết sức cần thiết và ý nghĩa.
ĐỀ BÀI, KHU ĐẤT
1. Nhóm SW709 chúng tôi thực hiện hạng mục B1: thiết kế mô hình đào tạo, làm việc, không bao gồm lưu trú, cho tất cả các đối tượng khuyết tật, trên khu đất giả định có diện tích 3000 m2.
2. Dự án có đưa ra đề bài với khía cạnh hết sức đặc biệt:
_ Về đối tượng sử dụng là NKT. Do đó, trước hết chúng ta cần phải hiểu được vấn đề khó khăn của họ là gì và thiết kế không gian cần chú trọng điểm nào:
+ NKT vận động bị hạn chế về mặt di chuyển, cho nên KG sẽ phải có tiêu chuẩn tiếp cận cao hơn
+ NKT nghe nói bị hạn chế trong giao tiếp bằng lời nói nên KG cần có tầm nhìn rộng, quan sát tốt
+ NKT nhìn bị giảm hoặc mất khả năng cảm nhận hình ảnh, ánh sáng nên KG cần hỗ trợ định hướng và cung cấp thông tin đầy đủ về xúc giác, âm thanh
+ NKT trí tuệ bị chậm về nhận thức, tư duy nên KG cần đảm bảo tránh xao nhãng, tăng cường khả năng học tập
+ NKT thần kinh bị rối loạn về cảm xúc, hành vi nên KG sinh hoạt cần thoải mái, yên tĩnh
_ Về công năng: Công trình này không chỉ là trường nghề, xưởng sản xuất để NKT học tập, làm việc mà còn đóng vai trò như một nhà văn hóa cộng đồng để họ đến gặp gỡ, chia sẻ và có chức năng là phòng trưng bày, trải nghiệm giới thiệu sản phẩm để lan tỏa giá trị của NKT.
_ Về tầm nhìn: Tuy khu đất 3000m2 chỉ là giả định, nhưng mục tiêu của công trình này sẽ trở thành mô đun mẫu điển hình để áp dụng nhân rộng ở nhiều địa phương khác nhau, nhằm xóa bỏ mọi rào cản, góp phần tạo môi trường bình đẳng để NKT sống và làm việc độc lập, tự chủ.
Ý TƯỞNG THIẾT KẾ
1. Với ý nghĩa cao cả của dự án trung tâm nghị lực sống, chúng tôi đề xuất hình ảnh biểu tượng cho công trình này:
_ Cây hoa đá hay cây sen đá là loài thực vật có sức sống mãnh liệt, bền bỉ, dẻo dai. Dù phải sống trong điều kiện môi trường khí hậu khô cằn, địa hình khắc nghiệt, loài cây này vẫn phát triển, vươn lên mạnh mẽ làm đẹp cho đời. Do vậy, đây là biểu tượng cho ý chí vượt khó, tinh thần dũng cảm và nghị lực kiên cường của người khuyết tật. Đây sẽ là cảm hứng thiết kế chính xuyên suốt cả dự án.
_ Kiến trúc công trình sẽ thiết kế dựa theo cây hoa đá. Đây là loài cây có cấu trúc tròn, xoay quanh lõi hoa. Từ đó, khối công trình có dạng hình trụ hướng tâm với mặt ngoài được cách điệu như những cánh hoa xếp chồng lên nhau, có ý nghĩa tạo ra cộng đồng gắn kết, che chở nhau trong cuộc sống.
_ Cảnh quan sẽ được mô phỏng hoa văn của đá. Nếu công trình giống như chồi cây vươn lên khỏi nền đất, thì sân vườn sẽ thiết kế dựa trên những họa tiết vân, vết nứt của nền đá xung quanh. Ngôn ngữ cảnh quan sẽ mềm mại để đảm bảo an toàn cho NKT.
2. Từ ý tưởng lớn hoa và đá đó, trên khu đất 3000m2, kích thước 60x50m đã lựa chọn, chúng tôi bố trí sơ bộ 1 khối công trình hình trụ bán kính 20m, cao 2 tầng lùi 6m so với chỉ giới đường đỏ. Các không gian xung quanh sẽ là diện tích cảnh quan, sân và bãi đỗ xe.
+ Với khối công trình kiến trúc trụ 2 tầng ban đầu, chúng tôi tạo ra khoảng trống để cho phép thông gió và chiếu sáng tự nhiên. Sau đó, hình thành lõi giao thông tại trung tâm và bố trí các không gian chức năng xoay quanh lõi. Cuối cùng là tạo hình mái và mặt đứng ấn tượng bao che bên ngoài.
+ Trên diện tích cảnh quan còn lại, chúng tôi tạo ra các vân tròn đồng tâm tỏa ra từ công trình và biến đổi co kéo nhiều hướng để tạo ra các không gian tự nhiên hòa quyện, xen kẽ với nhau. Cuối cùng, tích hợp các công năng chi tiết như sân, đường dạo, vườn cây.
3. Sau khi phát triển ý tưởng, chúng ta có được phương án thiết kế: hoa trên đá, 2 yếu tố đối lập: hoa đại diện cho sự sức sống, mỏng manh, đá lại là biểu tượng cho sự khô cứng, xù xì. Gắn kết 2 thứ tương phản ấy tạo ra ý nghĩa lớn: Công trình như 1 bông hoa mạnh mẽ, gai góc luôn vươn lên khỏi môi trường đá sỏi khô cằn khắc nghiệt giống như nghị lực sống phi thường của những con người sẽ học tập và làm việc tại đây.
4. Phối cảnh tổng thể cho phép thấy rõ hơn các chi tiết về kiến trúc và cảnh quan xung quanh. Màu xanh bạc hà được lựa chọn vì tạo cảm giác sáng sủa, nổi bật cho NKT khiếm thị dễ nhận diện; nhưng lại tươi mát, tích cực, không gây căng thẳng cho NKT thần kinh.
CÔNG NĂNG KIẾN TRÚC
Về mặt công năng, công trình này sẽ trở thành địa điểm gặp gỡ, chia sẻ, đào tạo làm việc cũng như quảng bá thương mại cho sản phẩm của NKT
1. Công trình có tổng DT sàn 2009m2, tổ chức thành 2 khối chức năng:
_Tầng 1 bao gồm các không gian đối ngoại: lễ tân, hành chính, triển lãm, trải nghiệm, thương mại dịch vụ
_Tầng 2 bố trí các không gian đối nội như đào tạo, sản xuất để đảm bảo yên tĩnh, thoải mái cho NKT làm việc, học tập.
2. Mặt bằng chi tiết tầng 1 có diện tích 950m2
+ Vùng màu vàng và cam là khu vực dành cho nhân viên, bao gồm quầy lễ tân, quầy đợi, phòng tư vấn, văn phòng quản lý, y tế, bếp, nhà ăn đa năng
+ Vùng màu xanh là khu vực dành cho khách hàng với phòng trưng bày tương tác, phòng nghe nhìn, cửa hàng lưu niệm, cà phê.
+ Khu vực giữa là hành lang và các trục giao thông như đường dốc, thang máy, thang bộ
3. Mặt bằng chi tiết tầng 2: 1059m2
+ Kho nguyên liệu thô và kho thành phẩm bố trí cạnh các trục giao thông.
+ Cụm xưởng/ phòng học bao gồm vệ sinh, phòng thay đồ, và các xưởng làm việc có diện tích 52m2/ phòng, có thể liên thông 2 phòng thành 104m2 để đáp ứng loại hình sản xuất khác nhau
+ 5 phòng trị liệu/ nhóm nhỏ được bố trí phân tán để tiện chăm sóc, hướng dẫn riêng cho NKT trong quá trình họ học tập, làm việc.
4. Khi đi vào vận hành, sẽ có 4 dây chuyền công năng chính:
_ NKT mới đến sẽ gặp lễ tân, ngồi đợi, để vào phòng tư vấn, sau đó sẽ lên tầng 2 để được giới thiệu đào tạo.
_ Khi đã trở thành lao động chính thức, hàng ngày họ sẽ đến phòng thay đồ (có thể đeo găng tay, tạp dề hoặc đơn giản cất đồ) vệ sinh và bắt đầu làm việc trong xưởng. Buổi trưa họ sẽ xuống tầng 1 để nghỉ ngơi, ăn trưa và sau đó tiếp tục quay lại làm việc.
_ Hàng hóa sẽ được vận chuyển lên các thang, nhập vào kho nguyên liệu thô, sau đó qua các xưởng sản xuất để gia công, hoàn thiện và chuyển vào kho thành phẩm. Khi cần sẽ chuyển xuống tầng 1 để trưng bày triển lãm hoặc bán tại quầy lưu niệm.
_ Khách tham quan đến đây có thể trải nghiệm học làm việc tại tầng 2, và sau đó xuống tầng 1 tham quan phòng triển lãm, dùng các dịch vụ ăn uống và mua đồ lưu niệm trước khi ra về
5. Cấu trúc sân giữa cho phép các phòng đều được lấy ánh sáng, thông gió tự nhiên, hạn chế dùng đèn điện. Hệ lam che quanh mặt đứng giúp chống nóng hiệu quả, vì nhiệt không chiếu trực tiếp vào bề mặt phòng, đảm bảo không gian làm việc ổn định cho NKT vốn nhạy cảm với tác động từ môi trường xung quanh.
6. Phối cảnh sân trong cho chúng ta thấy: công trình thiết kế lấy người khuyết tật làm trung tâm bằng việc thiết kế đường dốc 1/12, dài 55m, rộng 1,9m đủ 2 làn cho người đi xe lăn. Đây cũng là không gian sân trong thú vị cho NKT gặp gỡ, chia sẻ với nhau.
CÔNG NĂNG CẢNH QUAN
1. Về phần cảnh quan, không gian bên ngoài công trình sẽ phải có đủ 3 yếu tố: KG đường giao thông tiếp cận thuận lợi, KG cây xanh tự nhiên và KG vui chơi, tập luyện
2. Khu đất có 2 lối tiếp cận: cổng chính và bãi đỗ xe. Bãi đỗ xe được thiết kế có các ô đỗ xe ưu tiên cho người khuyết tật, mặt nền được chia thành các mảng màu rõ ràng, đường dạo có các vạch, gờ dẫn đường, biển thông tin chữ nổi cho người khiếm thị.
3. Sân chơi hòa nhập kết nối trực tiếp với các không gian kiến trúc đông người như cà phê, phòng ăn, phòng triển lãm. Khu vực này sẽ có ngoại thất và thiết bị chơi và tập luyện để NKT vận động thể chất. Nền đất thiết kế bằng cao su đảm bảo an toàn, màu sắc nổi bật dễ nhận diện
_ Vườn cây giác quan là các không gian vườn nhỏ với các loại cây có mùi thơm, màu sắc sặc sỡ, có thể sờ chạm hoặc phát ra âm thanh để kích thích rèn luyện các giác quan của NKT
4. Phối cảnh minh họa cho không gian cảnh quan ngoài trời được bố trí đầy đủ các chức năng đặc biệt cho NKT: họ có thể đi lại thuận tiện, an toàn, có các thiết bị chơi, tập luyện để giải trí, vận động thể chất và có KG cây xanh để thư giãn nghỉ ngơi. Như vậy NKT sẽ được chăm sóc, hồi phục về cả thể chất và tinh thần sau giờ làm việc, học tập.
TỔNG KẾT
1. Để tổng kết, phương án đưa ra đảm bảo đúng các yêu cầu đề ra của đề bài:
+ Bối cảnh, Chỉ tiêu xây dựng (mật độ xây dựng 42,6%, tổng DT sàn 2009m2), bố trí đủ các thành phần công năng cần thiết: khối đào tạo sản xuất, trưng bày trải nghiệm, công trình hỗ trợ và không gian xanh
+ Chỉ tiêu đầu tư cơ bản là 29,9 tỷ, tương đương với mức ngân sách đặt ra 30 tỷ cho hạng mục B1
2. Phương án sẽ trở thành mô hình mẫu để dễ dàng áp dụng vào các khu đất khác nhau tại các tỉnh thành vì:
+ Phương án có hình khối hiện đại, ấn tượng nhưng không quá phức tạp, dễ dàng đưa vào thi công xây dựng thực tế, có tính thực tiễn cao.
+ Với hình dạng tròn, công trình hoàn toàn có thể đặt xoay theo tất cả các hướng tùy theo giao thông tiếp cận, quy mô thực tế của các khu đất khác nhau. Ngôn ngữ cảnh quan đề xuất cũng phù hợp với tất cả hình dạng đất vuông hay méo. Điều đó tạo nên sự linh hoạt áp dụng của phương án này.
+ Mặt đứng và mái có thể thay đổi theo phương án hình dạng các loài hoa đá khác nhau tránh tạo sự trùng lặp đơn điệu cho các trung tâm Nghị lực sống ở các tỉnh thành.
3. Đây là sản phẩm nghiên cứu của nhóm SW709 cho cuộc thi Trung tâm Nghị lực sống. Hy vọng phương án thiết kế này có thể góp phần hỗ trợ cho người khuyết tật có thể dễ dàng hòa nhập cộng đồng hơn, trở thành những công dân tích cực, đóng góp công sức, giá trị và tài năng cho xã hội.
